Bu yıl Anadolu, Fen, Sosyal Bilimler, Anadolu Öğretmen, Anadolu İmam-Hatip, Anadolu Meslek-Teknik, Özel Fen, Özel liseler gibi liselere geçişte kullanılacak merkezi sınavlara, 1.100.000 öğrenci katılıyor. 8. sınıf öğrencileri yarın, Fen Teknoloji, Matematik, Türkçe, Yabancı Dil, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük derslerinin okul sınavlarına Milli Eğitim Bakanlığı denetiminde merkezi olarak girecekler.
Merkezi sınavların soruları kapsamı okul sınavlarından olduğu gibi sınava kadar o derslerde işlenmiş olan konulardan oluşuyor. Bu nedenle adayların sorular konusunda kaygılanmalarını gerektirecek bir durum yok.
Çocuklara;
Yanlış seçenekler doğru seçenekleri götürmediği için, emek verdikleri doğru soruların boşa gideceği kaygısı da oluşmayacak. Bu nedenle adaylar hiçbir soruyu bu nedenle boş bırakmamaya dikkat etmeliler.
30 Dakika ara da çok uzun
Her sınav arasında verilmesi planlanan 50 dakikalık aralar uzun diye 30 dakikaya indirildi. Ancak bu süre de adaylar için oldukça uzun. Çocukların kendi aralarında yapacakları konuşmaların, bir sonraki sınavdaki başarıyı olumsuz etkilemesi mümkün. 30 dakikalık aranın uzunluğu konsantrasyon sorununa da yol açabileceği için adaylar, mümkünse bir önceki sınavın değerlendirmesini hiç yapmasınlar ve dinlensinler.
İkinci dönem yapılacak sınavlarda sürenin bir ihtiyaç molası olacak süreye yani 10 dakikaya indirilmesi iyi olacaktır.
Öğrenciler sınavlara kendi okullarında gireceği için belge taşıma ya da belge kaybetme riski de yok. 8. sınıflar her gün geldikleri okullarına yine aynı soğukkanlılıkla gelmeli ve olabildiğince de sakin davranmalılar.
Sınavda her soru için verilen süre iki katına çıktı. Her derste bir soru için ortalama 1,5 dakika ayırmak ve geri kalan süreyi de tereddüt edilen sorulara tekrar dönüp kontrol etmek için kullanılabilir.
Kopya çekilmesini önlemek için sınavlar 2 ayrı formda oluşturulacak. Bu nedenle sorular karma olacak. Kolaydan zora doğru gitmeyecek, karışık olacak. Yapamadıkları soru olursa sonra dönmek üzere geçmeliler. Süre geri dönüşler için yeterli olacaktır.
Olası kötü geçen sınavlar için, bu dönem 5 sınavın, 2. Yarıyıl 6 sınavın daha olduğunu, eklenecek 6-7-8 yılsonu başarı puanlarının da olduğunu düşünerek çok da kaygılanmayın.
Sınava son bir iki gün kala hatırlatma notlarınız var ise onları gözden geçirin, stresli ve yorucu faaliyetlerden uzak durun ve olabildiğince dinlenmeye çalışın.
Sınav akşamı, çok yağlı ve ağır yemeklerden kaçının, iyi vakit geçirmeye çalışın, Sınav öncesi kaliteli uyku stresi azalttığı gibi dinlenmenizi sağlar, öğrendiklerinizi kalıcı hale getirir.
Sınav sabahı kahvaltıları sınavdaki performansı doğrudan etkilediğinden büyük önem taşır. Sabahları süt, yumurta, peynir gibi temel gıdaları tercih etmek kan şekerinizin düşmesi ya da yükselmesine engel olduğu gibi dikkat dağınıklığı ve konsantrasyon sorunu yaşamanıza da engel olur.
Sınav anı geldiğinde de heyecanınızı kontrol altına almaya çalışın, sınava odaklanmaya çalışın unutmayın ki yalnız değilsiniz sizin gibi bu sınavlara giren tüm çocuklar da aynı durumda, onlar da heyecanlı. Sorularla karşılaştığınızda da şıklardan önce soru metnini dikkatle okuyun sonra seçeneklere bakın, soru köklerini iyi anlayın, Altı çizili veya koyu yazılmış sözcüklere dikkat ediniz ve şıkların tamamını mutlaka okuyun. Bazı yanıtlar sorunun içinde gizlidir. Uzun soru da her zaman zor soru demek değildir unutmayın. Yanlış seçenekler doğru seçenekleri götürmediği için de hiçbir soruyu boş bırakmamaya dikkat edin.
Anne babalara;
Sınavlara hazırlık süreci, hem öğrenciler hem de anne baba açısından önemli ve zor bir dönemdir. Bu zorlu dönemde anne baba olarak çocuklarımıza verdiğimiz desteğin önemi büyüktür.
Sınavlar, ailelerin kendilerini de test etmeleri için önemli bir fırsattır. Bu dönemde sizlerin sınava yüklediğiniz anlam ve beklentileriniz çocuğunuzun kaygı düzeyini olumlu ya da olumsuz etkiler. Sınavlar geçicidir; ama süreçte yaşanacaklar çocuğunuz ile ilişkilerinizi kalıcı olarak etkileyebilir. Önemli olan aile içinde sağlıklı ilişkiler oluşturmak ve sürdürmektir.
Sınav az ya da çok kaygı yaratan bir durumdur unutmayın,
Sınav başarısı elbette ki planlanmış bir hedefe yönelmede önemli bir basamaktır; ancak hayattaki tek amaç değildir. Sınavın zamanlarında çocuklarda zihinsel ve duygusal süreçler açısından farklılıklar yaşanabilir. Biraz kaygı, uyarıcı etki yapar ve sınava hazırlık sorumluluğunu artırır. Ancak aşırı kaygı, performansı olumsuz etkiler. Anne-babaların yaşayacağı telaş, panik ve tedirginlik çocuğunuzun odaklanmasını ve kaygılarını kontrol etmesini güçleştirebilir. Anne ve baba olarak bu süreçte daha sakin kalarak çocuğunuzun, kaygılarını sizinle paylaşmasına fırsat vermelisiniz.
İletişim kurmalı ve anlamaya çalışmalısınız, ,
Sınav odaklı konuşmalar çocuklarda isteksizlik ya da tedirginlik yaratabileceğinden çocuğunuz ile sohbetlerinizin konusunun sınav ağırlıklı olmamasına özen gösteriniz. Eleştirel bir dil kullanmak yerine onu anladığınızı hissettirmek gerekir.
Çocuğunuza her durumda onun yanında olduğunuzu hissettirin,
Bir şekilde konu sınava geldiğinde çocuğunuzu rahatlatan bir tavır sergilemeniz, eski başarılarını hatırlatarak güven duygusunu pekiştirmeniz ve sınavın sonucu ne olursa olsun hep onun yanında olacağınızı hissettirmeniz, çocuğunuzun bu süreçle baş etmesini kolaylaştıracaktır.
Motive edin ve benlik algısını yüksek tutun.
Biz yetişkinler bazen çocuklarımızı motive etme yolunun net hedefler koymak ya da küçük cezalar vermek olduğunu düşünürüz. Ancak özellikle bu günlerde yapacağımız “Şu kadar netin altına düşmemelisin” ya da “Sınavlarda başarı gösteremezsen bütün emeklerimiz boşa çıkar, geleceğin mahvolur.” gibi söylemler çocuğunuzun kendisini değersiz ve başarısız olarak algılamasına, sınavlara yüksek bir kaygı ve mutsuzlukla girmesine neden olabilir. Çocuğunuzun yapamadıklarını değil yapabildiklerini öne çıkarmalısınız.
Çocukları başkalarıyla kıyaslamaktan kaçının,
Çocuğunuzu başkalarının yanında eleştirmeyiniz; arkadaşlarının, tanımadıkları yaşıtlarının veya kardeşlerinin performanslarıyla onunkini kıyaslamayınız ve onu yermeyiniz. Genelleme yapmadan hatalarını ve eksiklerini bulması için ona fırsat tanıyınız. Kıyaslamalar, ergenlik döneminde olan çocuğunuz için öfkeye ve güven kaybına neden olabilir.
Alıştığınız düzeni bozmayın,
Çocuğunuz ile sınav öncesindeki zamanlarınızı rutininizin dışına çıkmadan ve yeni alışkanlıklar oluşturmadan geçirmeniz önemlidir. Yemeği, uykusu, dersleri ve sağlığı ile aşırı ilgilenerek çocuğunuzun üzerinde baskı oluşturmamalısınız.
Gözetmen öğretmenler ise kendi öğretmenleri dışındaki görevlendirilmiş iki öğretmenden oluşacak. Sınav anında bu gözetmenlerin sürekli dolaşması çocukların konsantrasyonlarını bozabileceği için sınav sorumlularının dikkatli davranmaları gerekmektedir.
Alpaslan Dartan
Terakki Vakfı Okulları Rehberlik Uzmanı
İstanbul Türk PDR Derneği Başkanı
