Şimdiye kadar yaptığım projeler, deneyler, etkinlikler; katıldığım sempozyumlar, eğitimler, öğretmenlik tecrübem göz önünde bulundurularak, CERN tarafından uygulanan sınav sonucu, yüzlerce başvuru arasından seçilen 36 öğretmenden biri olmanın ve Terakki Vakfı Okullarını temsil etmenin gururunu yaşıyorum.
Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi, CERN (European Council for Nuclear Research)’de yer alan bütün üye ülkeler, 1998 yılından bu yana kendi ülkelerinden seçtikleri ortaokul ve lise öğretmenlerine, CERN’de yapılmakta olan uygulamaları kendi müfredatlarında nasıl kullanacaklarını belirlemek, asrın deneyinde neler gerçekleştiğini gözlemlemeleri sonucunda elde ettikleri bilgileri bütün öğrencilerine, geleceğin fizikçilerine ve mühendislere aktararak bilim elçiliği yapmalarını sağlamak amacıyla kendi ana dillerinde bir eğitim programı düzenlemektedir.
Bu eğitimler kapsamında, CERN’de bulunan Türk bilim insanları bu yıl da Türk Öğretmen Çalıştayı’nın dokuzuncusunu Türkiye’nin değişik illerinden, farklı branşlardan seçilen 36 öğretmen ile 27 Ocak – 2 Şubat 2019 tarihlerinde gerçekleştirmiştir.
Türk Öğretmen Çalıştayı Programı CERN hakkında bilgilendirme; Higgs Parçacığı, Standart Model ve Ötesi, parçacık fiziği, algıç fiziği, hızlandırıcı fiziği, nötrino fiziği, astro parçacık fiziği, evrenbilim, okullar için demet hattı yarışması (BL4S), parçacık fiziğinde güncel sorunlar, tıp ve endüstrisinde kullanım alanları gibi konuları kapsamış olup şu an CERN’de bulunan Türk bilim insanları tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu konularla ilgili yapılan teorik dersler, deney gezileri ve atölye çalışmaları ile desteklenerek öğretmenlerin CERN’de gerçekleştirilen araştırmaların uygulama alanlarını gözlemlemeleri ve CERN ortamını tecrübe etmeleri sağlanmıştır.
Esas amacı maddenin yapısını ve maddeyi bir arada tutan kuvvetleri anlamak olan CERN, temel bilim araştırmalarının geliştirilmesini sağlamanın yanı sıra geleceğin teknolojilerini geliştirme konusunda da büyük önem taşımaktadır. Bu araştırmaların geliştirilmesinin modern alt yapısını da parçacık hızlandırıcıları oluşturmaktadır. Çalıştay süresince teorik eğitimler sonrası bu alanlara yapılan geziler ve deneyler ise aşağıdaki şekilde gerçekleştirilmiştir.
SM18 Gezisi: Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (BHÇ)’nda kullanılan elektromıknatısların denemelerinin yapıldığı alandır. Bu alanda süper iletkenlik, hızlandırma kovukları gibi konularda bilgi aktarmak amaçlı kurulmuş düzenekler yer almaktadır.
Süper Hızlandırıcı (SC) Gezisi: 1957 yılında CERN’de inşa edilen, şu anda da aynı görevi daha yüksek enerjili Proton Süper Hızlandırıcıları’na bırakan ilk dairesel hızlandırıcıdır.
Bulut Odası Deneyi: Öğretmenler olarak takımlar halinde 1911 yılında Charles Thomsan Ress Wilson tarafından geliştirilen, pozitron, muon ve kaonun bulunmasını sağlayan bulut odası algıcı üzerinde çalışarak uzaydan gelen kozmik ışınları gözlemleme, elektron ve muonları birbirinden ayırt etme fırsatı bulduk. Bu deney, sınıflarımızda öğrencilerimizle de gerçekleştirmeyi heyecanla beklediğim bir uygulamadır.
CAST(CERN Axion Solar Telescope) Gezisi: Güneşi takip eden güçlü bir elektromıknatıs ve düşük arka planlı X-ışını algıçlarıyla karanlık madde ve karanlık enerji adayı parçacıkları araştıran bu deneye Türkiye de katılmıştır.
Karşıt Madde Fabrikası Gezisi: Madde ve karşıt maddenin özelliklerinin karşılaştırılabilmesi için kurulan bu laboratuvarda parçacıklar yavaşlatılarak düşük enerjili anti protonlar üretilmektedir.
Kompakt Müon Soleoidi (CMS) Gezisi: Büyük Hadron Çarpıştırıcısı üzerinde kurulmuş olan, proton-proton çarpışmaları sonucu ortaya çıkan parçacıkların izlerini ve enerjilerini ölçen beş deneyden biridir. Asrın deneyinin yapıldığı, yerin 100 m altında yer alan bu düzeneği görmek, eğitim süresince beni en çok heyecanlandıran deneyimlerden biri olmuştur.
The Globe ve Microcosm Müzesi Gezisi: Geçmişten günümüze kullanılmakta olan hızlandırıcı ve algıçların yer aldığı, CERN’de gerçekleştirilen deneylerin videolarla ve materyallerle zenginleştirilerek sergilendiği bir alandır.
Dünya’nın, bilim ve teknolojinin kalbi olarak tanımladığı CERN’de, çok değerli bilim insanlarından teorik dersler alarak, uygulamalı deneylerle ve alan gezileriyle atom altı parçacıkları inceleyen CMS, ATLAS ve ALICE gibi algıç sistemlerinin geliştirilmesini ve uygulanma aşamalarını yerinde incelemek, dayandırıldığı fizik ve teknolojiyi bu deneylerde çalışan bilim insanlarından öğrenmek, farklı ulustan bilim insanlarının ortak amaçları olan bilim için geliştirdikleri işbirliğine ve bilimin hızlı değişimine şahit olmak hayatımın en değerli deneyimlerinden biri oldu.
Kazandığım bu değerli deneyimler, öğrendiğim bilgiler, bilimsel düşünceyi, bilim sevgisini öğrencilerime aşılamanın daha etkin yollarını bulmam konusunda bana ışık oldu. Umuyorum ki bütün bu kazanımlar öğrencilerimi; bilim, teknoloji ve bunların üretilip geliştirilmesi konusunda daha duyarlı olmaları, iş birliğinin önemini kavrayabilmeleri, yaratıcılıklarının ve sorgulayıcı yönlerinin sınır tanımaması konusunda desteklememi sağlayacaktır.
Bundan sonraki süreçte de orada aldığım eğitimi, bilim elçiliği yaparak öğretmen arkadaşlarımla, geleceğin fizikçileri, mühendisleri, bilim insanları olan öğrencilerimle paylaşacak olmanın heyecanını yaşıyorum. CERN Türk Öğretmenler Çalıştayı’nın dokuzuncusuna katılmam süresince benden desteğini esirgemeyen başta Sayın Okul Müdürüm Gökhan Atılgan ve Sevgili Bölüm Başkanım Hülya Yeşilyurt olmak üzere bütün Terakki ailesine çok teşekkür ederim.
Şefika Baltacı Dündar
Fen Bilimleri Öğretmeni
Terakki Vakfı Özel Şişli Terakki Ortaokulu
