Mimar Sinan Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Batı Sanatı ve Çağdaş Sanat Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burcu Pelvanoğlu, 23 Ekim Çarşamba günü Levent Yerleşkemizde “Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları” kapsamında konuğumuz oldu. Kültür ve sanatın olmadığı yerde hayat da olmaz düşüncesinin hakim olduğu Cumhuriyet’imizin 96.yılını kutladığımız bu günlerde gerçekleştirdiğimiz söyleşimizde Pelvanoğlu, “Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Kültür ve Sanat Ortamına Bakış” temalı konuşmasıyla ortaokul 7. sınıf öğrencilerimizle Terakki Vakfı Kültür Merkezi K1’de buluştu.
Pelvanoğlu, 1923’ten 1950 yılına kadar olan Erken Cumhuriyet Dönemini; kökten bir dönüşüm ve devrimlerin yaşandığı bu yıllarda kültür ve sanat ortamındaki yenilik ve değişimleri ele alarak, bir uygarlık sıçramasındaki genç Türkiye Cumhuriyeti’nin sanata da böylesi yüceltici ve devrimci bir işlev yüklemiş olduğunu somut örneklerle öğrencilerimizle paylaştı.
Pelvanoğlu, Cumhuriyet’in ilanından önce ve sonrasında sanat eğitimi, sanatçılar, sanatçıların resimlerinde ele aldıkları konular da dahil olmak üzere kültür ve sanat ortamına farklı yönleriyle ışık tuttu, örnekler üzerinden resim okumaları yaptı:
- 1923’te Yerebatan’da ahşap bir konağın giriş katında “Yeni Resim Cemiyeti” nin kuruluşu ve kurucuları Şeref Akdik, Mahmud Cûda, Nurullah Berk, Saim Özeren, Cevat Dereli, Turgut Zaim, Refik Epikman, Sabih Bey’in eserleri,
- 1924 yılında Cumhuriyet’in birinci yılını kutlama etkinlikleri kapsamında Akademi’de Avrupa konkuru düzenlenmesi, sanatçıların Avrupa’da eğitim alma imkanı bulması,
- 3 Ekim 1926’da Heinrich Krippel tarafından yapılan Sarayburnu Atatürk Anıtı’nın açılışı,
- 1927 yılında ressam Ali Çelebi ve Zeki Kocamemi’nin Münih’ten, Hofmann Atölyesi’nden dönerek Galatasaray Sergisi’nde resimlerini sergilemesi ve Galatasaray Sergilerinin 1919 yılından itibaren tüm sanatçılara açık olarak, her yıl tekrarlanması, gelenekleşerek Cumhuriyet döneminde de süren sergilerin düzenli ve sürekli sergi geleneğinin temelini oluşturması,
- 8 Temmuz 1928’de Pietro Canonica tarafından yapılan Taksim Cumhuriyet Abidesi’nin açılışı,
- 15 Temmuz 1929’da, Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği’nin resmî kuruluşu, Kurucuları Refik Fazıl (Epikman), Cevat Hamit (Dereli), Şeref Kamil (Akdik),Mahmud Cemaleddin (Cûda), Nurullah Cemal (Berk), Muhiddin Sebati, Ratip Aşir (Acudoğu), Fahreddin (Arkunlar), Ali Avni (Çelebi), Ahmet Zeki (Kocamemi)’nin eserleri,
- 19 Şubat 1932’de Ulusal bilinci pekiştirmek, milli kültürü oluşturmak, toplumun eğitimine ve kültürel gelişimine katkıda bulunarak çağdaşlaşmasına olanak sağlamak gibi amaçlarla etkin ve yaygın bir örgüt olan Halkevleri’nin kurulması,
- 12 Eylül 1932 tarihinde Zühtü Müritoğlu’nun Topkapı Sarayı Alay Köşkü’nde açtığı, aynı zamanda Türkiye’deki ilk heykel sergisi olan ilk kişisel sergisi,
- 5 Ekim 1933’de Zeki Faik İzer’in Cihangir’deki evinde D Grubu’nun kuruluşu, kurucuları Nurullah Berk, Zeki Faik İzer, Elif Naci, Cemal Tollu, Abidin Dino ve Zühtü Müridoğlu’nun eserleri,
- 9 Ekim 1933’da Ankara açılan I. İnkılâp Sergisi,
- 15 Ocak 1935’te Akademi’de açılan Rus Ressamlar Sergisi,
- 1 Ocak 1936, Moskova’da Türk Resmi Sergisi açılışı,
- 28 Ağustos-13 Eylül’da 1936, Akademi’de “Yarım Asırlık Türk Resmi ve Heykeli” Sergisi,
- 20 Eylül 1937’de Atatürk tarafından Akademi’ye tahsis edilen Dolmabahçe Sarayı Veliahd Dairesi’nde, Türkiye’nin ilk plastik sanatlar müzesi olan İstanbul Resim ve Heykel Müzesi’nin açılışı,
- 1938 yılında Cumhuriyet Halk Partisi tarafından düzenlenen ve başlangıcından itibaren altı yıl süreyle devam eden, amacı, toplumla sanatçıyı kaynaştırmak, sanatı Anadolu’ya taşırken, sanatçıya yeni ufuklar açmak olan Yurt Gezileri,
- 16 Ocak 1940 Yeniler Grubu’nun oluşum sergisi, Sanatçıları Nuri İyem, Abidin Dino, Haşmet Akal, Turgut Atalay, Mümtaz Yener, Kemal Sönmezler ve fotoğrafçı İlhan Arakon’un eserlerinden örnekler,
- 13 Mayıs 1947 On’lar Grubu’nun Akademi’nin yemekhanesinde açtığı ilk sergi,
- Bedri Rahmi Eyüboğlu Atölyesi öğrencilerinden oluşan ve 1952’ye kadar sergi açan grup Mustafa Esirkuş, Nedim Günsür, Leyla Gamsız Sartürk, Hulusi Sarptürk, Fahrünnisa Sönmez, İvy Strangali, Turan Erol, Orhan Peker, Mehmet Pesen ve Fikret Otyam’ın eserleri
Prof. Dr. Burcu Pelvanoğlu 1980 yılında doğmuştur. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü öğretim üyesidir. 2001 yılından beri çok farklı platformlarda yazıları yayımlanmaktadır. 2003 yılından bu yana Uluslararası Sanat Eleştirmenleri Derneği (AICA ) üyesidir. Yine aynı dernekte 2005-2008 yılları arasında başkan yardımcılığı, 2009-2012 yılları arasında başkanlık, 2010-2013 yılları arasında Uluslararası Komite Başkan Yardımcılığı, 2015 yılından günümüze ise Sansür Komitesi Başkanlığı görevini yürütmektedir. Prof. Dr. Burcu Pelvanoğlu sanat tarihçisi kimliğinin yanı sıra yazdığı kitaplarla, düzenlediği sergilerle ve sanat eleştirmenliği ile tanınmaktadır.
