Tarih Vakfı yürütücülüğünde beş yıldır gerçekleşen “Gençler Tarih Yazıyor” projesinin bu yılki ilk öğrenci atölyesi; 1 Aralık Pazar günü 10 okul, 170 ortaokul ve lise öğrencisi ile 49 öğretmenin katılımıyla Tepeören Yerleşkemizde gerçekleşti.
“Gençler Tarih Yazıyor: Toplumsal Tarihe Kadınların Yaşamlarından Bakmak” adlı projesinin bu ilk öğrenci atölyesi, Boğaziçi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünden emekli Prof. Dr. Nüket Esen’in “Fatma Aliye Hanım: Bir Osmanlı Kadınının İzne Bağlı Yazarlığı” başlıklı konuşmasıyla başladı. Esen konuşmasında, edebiyatımızdaki ilk kadın romancı olan Fatma Aliye Hanım’ı anlattı. Fatma Aliye’nin 1862 yılında dönemin en önemli devlet adamlarından Ahmet Cevdet Paşa’nın kızı olduğunu, iyi eğitim aldığını ve bir konak hayatının olduğunu belirtti. 19. yüzyılın en önemli yazarlarından Ahmet Mithat Efendi’nin, Fatma Aliye Hanım’ın biyografisini yazdığını ve bunun ilk Türk kadın romancının biyografisi olduğunu vurguladı. Fatma Aliye Hanım’ın 1890 yılında Fransızca bir eser çevirdiğini fakat bu çeviri eseri kendi adıyla yayımlayamadığını, bir kadının Fransızca eser çeviremeyeceği dedikodularının yayıldığı bir dönemde Ahmet Mithat Efendi’nin Fatma Aliye’yi fark ettiğine dikkat çekti. Ahmet Mithat Efendi’nin bir yazar olarak Fatma Aliye’yi desteklerken diğer taraftan “Bir Osmanlı Kadın Yazarının Doğuşu” adlı biyografide sadece Fatma Aliye’nin çocukluğunu, ne kadar meraklı olduğunu, kitap okumayı ne kadar sevdiğini, tüm bunları yaparken nasıl ahlaklı ve geleneklerine bağlı namuslu bir insan olduğunu yazdığından bahsetti. Fatma Aliye’nin “kadın yazar” yönüne hiç değinmeyen Ahmet Mithat Efendi’nin, bir kadını yazarken aslında yine kendini ortaya çıkardığını, Fatma Aliye’nin üzerindeki kontrol ve hâkimiyetinin çok yüksek olduğunu söyledi.
Esen’in sunumunun ardından ortaokul ve lise öğrencileri, kendileri için hazırlanmış atölye alanlarına gittiler. Ortaokulun “Yaşam Yazını I” atölyesini ortaokul Türkçe öğretmenlerimiz Yeşim Er Özcan ve Burçin Türkoğlu Dereli yürüttü. Öğretmenlerimiz atölyeyi bir tanışma oyunuyla açtılar. Yaşam yazını türlerini öğretmek için gruplara, dünyanın her yerinden çekilmiş kadın fotoğraflarının olduğu dosyaları vererek her grubun yönergesine göre bir kadın fotoğrafı seçmelerini ve verilen yönerge doğrultusunda bir yazı kaleme almalarını istediler. Öğrenciler, seçtikleri fotoğraftaki kadın için yazdıkları metinleri büyük grup ile paylaştılar ve böylece dinledikleri yazının hangi yazı türünün özelliklerini taşıdığını tespit ettiler. Gruplar oturum sonunda çok güzel metinler yazarak yaşam yazını türlerini buldular ve ardından ilk atölye sonlandırıldı.
Anaokulu, İlkokul ve Ortaokul Müdürümüz Fırat Güllü “Kadınlar yaşamlarını neden farklı yazarlar?” sorusu üzerinden “Yaşam Yazını II” atölyesini yürüttü. Cinsiyet ve toplumsal cinsiyet kavramları arasındaki farkı öğrencilere sorup onlardan gelen yanıtlar doğrultusunda açıklama yaparak atölyeye başlayan Güllü, Olympe de Gouges’un “Kadının ve Kadın Vatandaşın Hakları Bildirgesi”nden bir metinle atölyeye devam etti. 1789’da yayınlanan “Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi”nin o dönemde pratikte erkeklerin haklarından ve eşitliğinden bahsettiğini vurgulayan Güllü, Olympe de Gouges’un kısa biyografini vererek öğrencilerin empati kurmasını sağlayacak bir öz yaşam öyküsünü kaleme almalarını istedi. Ardından aynı dönemde yaşamış İstanbul doğumlu iki kadın yazarın eserlerinden, Zabel Yesayan’ın (1878-1943) “Silahtarın Bahçesinde” ve Halide Edip Adıvar’ın (1884-1964) “Mor Salkımlı Ev” adlı öz yaşam öykülerinden alınmış metinleri öğrencilerin okumalarını ve sorularla incelemelerini isteyerek öğrencileri kadınların yaşamları üzerine farklı bakış açılarıyla düşündürmeye çalıştı. Ardından büyük grup tartışması ile oturumu sonlandırdı.
Sosyal Bilgiler Öğretmenimiz Nalan Balcı, ortaokul “Yaşam Yazını III” atölyesini yürüttü. Öğretmenimiz atölyede ders kitabından, akademik bir sunumdan ve edebi bir çalışmadan seçilmiş kadına dair üç farklı bakış açısını anlatan metinleri eleştirel bir gözle nasıl okuyacaklarını anlattı ve yönergenin detaylarını açıkladı. Öğrenciler eleştirel bir gözle okuma yaptıktan sonra soruları önce bireysel olarak yanıtladılar, ardından küçük grup tartışması yürüttüler. Gruplar eleştirel okuma, yazma ve tartışma kısımlarını tamamladıktan sonra her grup, büyük gruba metin incelemelerini sundu ve öğretmenimiz oturumu sonlandırdı.
Tarih Vakfı proje yürütücüleri Boğaziçi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünden Öğretim Üyesi Dr. Erol Köroğlu, Ulus Özel Musevi Ortaokulu Müdürü Zeynep Adıgüzel ise lise “Yaşam Yazını I-II-III” atölyelerini yürüttüler.
Köroğlu; biyografi, otobiyografi, mektup, günlük ve anı yazımı üzerine yaptığı bir sunumla lise seviyesinde “Yaşam Yazını I” atölyesi başladı. Bu çerçevede, bu türlerin temel özellikleri nedir, bunları birbirinden nasıl ayırt ederiz ve bu türlere nasıl yaklaşmak gerekli konularında temel bilgileri paylaştılar. Ardından, öğrencilere bu türlere dair grup çalışması yönergesi dağıttılar ve kadın yaşam yazını süreçleriyle, erkek yaşam yazını süreç ve içeriklerinin farklılıkları ve bunun temel nedenleri üzerine öğrencilerle bir tartışma gerçekleştirdiler.
“Yaşam Yazını II” atölyesinde, öğrencilere farklı dönemlerde ve toplumlarda çekilmiş kadın yaşamına dair fotoğrafları vererek öğrencilerin bunlardan birini seçmeleri ve fotoğraftan bir kadın seçerek verilen yönergeye uygun bir hikâye yazmalarını istediler. Yazılan hikâyeleri okuyarak büyük grup ile paylaştılar.
Bu paylaşımın ardından “Yaşam Yazını III” atölyesi başladı. Bu bölümde öğrencilerle cinsiyet, toplumsal cinsiyet ve kadın hakları mücadelesi üzerine bir tartışma yaptılar. Bu tartışmada öğrenciler söz alarak görüşlerini paylaştılar ve bu kavramlara nasıl yaklaştıklarını anlattılar. Zaman zaman farklılaşan zaman zaman uzlaşan görüşler çerçevesinde liseli gençler toplumsal cinsiyet meselesine nasıl bakılması gerektiği konusunda çok verimli bir tartışma yürüttüler.
Sonuç olarak; sunum, grup çalışması, yazım ve tartışma yöntemleri kullanarak; kadın yaşam yazını, toplumsal cinsiyet ve kadın kimliğinin tarihsel gelişimi üzerine çok verimli bir çalışma gerçekleşmiş oldu.
Projeye Katılan Okullar
Ulus Özel Musevi Ortaokulu ve Lisesi
İELEV Özel 125.Yıl Ortaokulu ve İELEV Özel Ortaokulu
Özel ENKA Ortaokulu ve Lisesi
FMV Özel Ispartakule Işık Ortaokulu ve FMV Işık Ortaokulu Nişantaşı Kampüsü
Özel ALEV Ortaokulu ve Lisesi
ALKEV Özel Anadolu Lisesi
Özel Getronagan Ermeni Lisesi
ODTÜ Geliştirme Vakfı Özel Lisesi
Özel Alman Lisesi
Terakki Vakfı Okulları
